*سمانه شاه محمدیان – سفر در طول روزگاران همواره فرصت های مغتنمی برای کسب تجربه بوده است. بهره بردن از این مهم بستر مناسبی برای رسیدن به اهداف و شناخت از پتانسیل هایی است که به آن دست پیدا می کنیم. حال این سوال مطرح است که چطور می شود مسافرت رفتنمان هم در راستای ارزش های «توسعه پایدار» باشد؟
در شماره های پیشین به تفضیل در مورد تعاریف و اهداف توسعه پایدار سخن گفتیم و اگر اکنون از من بخواهید این موضوع را در یک جمله خلاصه کنم، خواهم گفت؛ توسعه پایدار یعنی مسئولانه زیستن.
با توجه به معنی لغت « مسئول» در فرهنگ دهخدا، مسئولانه زیستن را می توان این گونه شرح داد: طوری زندگی کنیم که گویی نسبت به زندگی وظیفه یا تعهدی داریم که در رابطه با آن مورد پرسش یا بازخواست قرار خواهیم گرفت.
پس گردشگری پایدار یعنی، نگاهی مسئولانه داشتن به موضوع گردشگری چه در مقام مسافر و یا جامعه میزبان و چه در مقام برنامه ریز و قانون گذار.
همان طور که در نوشتارهای قبلی گفته شده؛ تنها جایگزین برای پایداری، ناپایداری است. پس گردشگری می تواند مخرب، مشکل ساز و ناپایدار هم باشد. بدون شک مثال های فراوانی از اثرات مخرب گردشگری در ذهن خوانندگان ارجمند وجوددارد. از این رو بحث پایداری گردشگری مانند بسیاری از فعالیت هایی که انسان در محیط انجام می دهد، مورد توجه قرار گرفت.
سازمان جهانی گردشگری(UNWTO) گردشگری پایدار را بدین صورت تعریف می کند: «گردشگری پایدار نیازهای زمان حال گردشگران و جوامع میزبان را فراهم می سازد و در عین حال فرصت ها را برای آینده بسط و گسترش می دهد و از منابع به گونه ای استفاده می کند که همزمان با حفظ ارزش های فرهنگی، فرایندهای اکولوژیکی، تنوع زیستی و سیستم های پشتیبان حیات به نیازهای اقتصادی، اجتماعی و زیبایی شناختی پاسخ داده شود». طبق تعریف این سازمان جهانی، گردشگری پایدار باید عوامل زیر را شامل شود:
١- استفاده بهینه از منابع محیط زیستی که عنصری کلیدی در توسعه گردشگری به شمار می رود و شامل حفظ فرایند های اکولوژیکی مهم و کمک به نگهداری میراث طبیعی و تنوع زیستی است.
٢- احترام به اصالت اجتماعی- فرهنگی جوامع میزبان به وسیله حفظ میراث فرهنگی و سنت ها و ادراک فرهنگ های مختلف.
٣- اطمینان حاصل کردن از فعالیت های اقتصادی بادوام و طولانی مدت در جهت تأمین منافع اجتماعی-اقتصادی برای تمامی ذینفعان به طور منصفانه و ایجاد فرصت هایی برای درآمد زایی و در نهایت ارائه خدمات اجتماعی به جوامع میزبان که می تواند در کاهش فقر مثمرثمر باشد.
عناصر کلیدی گردشگری پایدار، شامل مواجهه با نیازهای هر دو گروه بازدیدکنندگان و جوامع پذیرای گردشگر و نیز حمایت و بهبود جاذبه گردشگری برای آیندگان به عنوان بخشی از یک منبع اقتصادی و ملی است.
ارتباط بین گردشگران و جوامع پذیرایی کننده، کسبه ها، جاذبه ها و محیط زیست ارتباطی پیچیده، متقابل و وابسته به همزیستی است. محیط زیستی که گردشگر با آن در حال تبادل و تقابل است، نه تنها شامل زمین، هوا، آب، گیاه و جانوران است، بلکه عبارت از تاریخ، فرهنگ ومیراث فرهنگی می باشد. و گردشگر مسئول ، برای سازگاری با تفاوت های اجتماعی و محیط زیستی، می بایستی از آن ها مطلع و آگاه شود.
در پایان خاطر نشان می شود که مشارکت در کیفیت زندگی یک کشور و ملت از طریق گردشگری، یک مبارزه هشیارانه است. این تغییر هشیارانه هرگز، به خودی خود رخ نمی دهد مگر اینکه جزئی از سیاست تنظیم شده و فرایند طراحی برای توسعه گردشگری بر اساس درک بالاتر از محیط زیست جهانی باشد.
*فعال حوزه گردشگری
