*سمانه شاه محمدیان – سفر در طول روزگاران همواره فرصت های مغتنمی برای کسب تجربه بوده است. بهره بردن از این مهم بستر مناسبی برای رسیدن به اهداف و شناخت از پتانسیل هایی است که به آن دست پیدا می کنیم. حال اين سوال مطرح است كه چطور مي شود مسافرت رفتنمان هم در راستاي ارزش هاي «توسعه پايدار» باشد؟
در شماره هاي پيشين به تفضيل در مورد تعاريف و اهداف توسعه پايدار سخن گفتيم و اگر اكنون از من بخواهيد اين موضوع را در يك جمله خلاصه كنم، خواهم گفت؛ توسعه پايدار يعني مسئولانه زيستن.
با توجه به معني لغت « مسئول» در فرهنگ دهخدا، مسئولانه زيستن را مي توان اين گونه شرح داد: طوري زندگي كنيم كه گويي نسبت به زندگي وظيفه يا تعهدي داريم كه در رابطه با آن مورد پرسش يا بازخواست قرار خواهيم گرفت.
پس گردشگري پايدار يعني، نگاهي مسئولانه داشتن به موضوع گردشگري چه در مقام مسافر و يا جامعه ميزبان و چه در مقام برنامه ريز و قانون گذار.
همان طور كه در نوشتارهاي قبلي گفته شده؛ تنها جايگزين براي پايداري، ناپايداري است. پس گردشگري مي تواند مخرب، مشكل ساز و ناپايدار هم باشد. بدون شك مثال هاي فراواني از اثرات مخرب گردشگري در ذهن خوانندگان ارجمند وجوددارد. از اين رو بحث پايداري گردشگري مانند بسياري از فعاليت هايي كه انسان در محيط انجام مي دهد، مورد توجه قرار گرفت.
سازمان جهاني گردشگري(UNWTO) گردشگري پايدار را بدين صورت تعريف مي كند: «گردشگري پايدار نيازهاي زمان حال گردشگران و جوامع ميزبان را فراهم مي سازد و در عين حال فرصت ها را براي آينده بسط و گسترش مي دهد و از منابع به گونه اي استفاده مي كند كه همزمان با حفظ ارزش هاي فرهنگي، فرايندهاي اكولوژيكي، تنوع زيستي و سيستم هاي پشتيبان حيات به نيازهاي اقتصادي، اجتماعي و زيبايي شناختي پاسخ داده شود». طبق تعريف اين سازمان جهاني، گردشگري پايدار بايد عوامل زير را شامل شود:
١- استفاده بهينه از منابع محيط زيستي كه عنصري كليدي در توسعه گردشگري به شمار مي رود و شامل حفظ فرايند هاي اكولوژيكي مهم و كمك به نگهداري ميراث طبيعي و تنوع زيستي است.
٢- احترام به اصالت اجتماعي- فرهنگي جوامع ميزبان به وسيله حفظ ميراث فرهنگي و سنت ها و ادراك فرهنگ هاي مختلف.
٣- اطمينان حاصل كردن از فعاليت هاي اقتصادي بادوام و طولاني مدت در جهت تأمين منافع اجتماعي-اقتصادي براي تمامي ذينفعان به طور منصفانه و ايجاد فرصت هايي براي درآمد زايي و در نهايت ارائه خدمات اجتماعي به جوامع ميزبان كه مي تواند در كاهش فقر مثمرثمر باشد.
عناصر كليدي گردشگري پايدار، شامل مواجهه با نيازهاي هر دو گروه بازديدكنندگان و جوامع پذيراي گردشگر و نيز حمايت و بهبود جاذبه گردشگري براي آيندگان به عنوان بخشي از يك منبع اقتصادي و ملي است.
ارتباط بين گردشگران و جوامع پذيرايي كننده، كسبه ها، جاذبه ها و محيط زيست ارتباطي پيچيده، متقابل و وابسته به همزيستي است. محيط زيستي كه گردشگر با آن در حال تبادل و تقابل است، نه تنها شامل زمين، هوا، آب، گياه و جانوران است، بلكه عبارت از تاريخ، فرهنگ وميراث فرهنگي مي باشد. و گردشگر مسئول ، براي سازگاري با تفاوت هاي اجتماعي و محيط زيستي، مي بايستي از آن ها مطلع و آگاه شود.
در پايان خاطر نشان مي شود كه مشاركت در كيفيت زندگي يك كشور و ملت از طريق گردشگري، يك مبارزه هشيارانه است. اين تغيير هشيارانه هرگز، به خودي خود رخ نمي دهد مگر اينكه جزئي از سياست تنظيم شده و فرايند طراحي براي توسعه گردشگري بر اساس درك بالاتر از محيط زيست جهاني باشد.
*فعال حوزه گردشگری
