*جعفر بیات- رشد جمعیت کشور و تغییر تعادل میان درصد جمعیت شهری و روستایی در بیشتر از نیم قرن اخیر همراه با بی اعتنایی مسئول آن شهرها باعث توسعه جغرافیایی بافت شهرها و گستردگی مناطق مسکونی و بعضا تداخل آن با پهنه های خطر ساز و به طور مشخص محدوده سیلاب ها در کشور ما شده است.
بررسی های پژوهشگران نشانگر این است که اکنون۲۱۵ شهر در کشور با جمعیت حداقل یک میلیون نفر در معرض سیلاب قرار دارد.
استان ما نیز از این پدیده مستثنی نیست و علاوه بر شهر زنجان شهرهایی مانند آببر، ماهنشان، ابهر و تعدادی از روستاهایی پرجمعیت استان در معرض خطر سیلاب قرار دارد. خوشبختانه در یکی دو دهه اخیر این موضوع مورد توجه مسولان قرار گرفته و برای کاهش خطر سیلاب در حوزه های آبخیز شهری و روستایی قدم هایی برداشته شده است.
هم اکنون پروژه کنترل سیلاب شهری در شهرهای زنجان و آببر در دست اجراست و امید داریم، در حوزه آبخیز شهری ابهر نیز به زودی آغاز می‌شود.
چنانچه در گذشته مسیر سیلاب ها در این شهرها مورد دخل و تصرف قرار نگرفته بود با هزینه های به مراتب کمتری این پروژه ها به اجرا گذاشته می شد اما پیشروی به حریم مسیل ها در داخل بافت شهرها ایجاب می کند که هزینه های بیشتری برای این کار صرف شود.
اقدامات کنترل سیلاب در حوزه‌های شهری شامل انجام عملیات مکانیکی، بیولوژیکی و بیومکانیکی است که در قالب احداث سازه های کنترل سیلاب و یا سیل بندها و حفاظت و توسعه پوشش گیاهی جنگلی و مرتعی عرصه‌های مشرف به شهرها اجرا می شود که مجموعه این اقدامات را در پارک آبخیز گاوازنگ زنجان می توان دید.
باید بدانیم که نقش پوشش گیاهی در کاهش رواناب و سیلاب بسیار برجسته بوده و افزایش۲۵ درصد پوشش گیاهی موجب کاستن از رواناب ها تا حدود ۷۵ درصد می شود.
این موضوع در حوزه آبخیز شهری آببر پُررنگ تر و توجه به آن واجبتر است، زیرا پوشش گیاهی دامنه های مشرف به این شهر تنگ بوده و شیب دامنه ها نیز بالاست و با بارش اندکی باران سیل پدید می‌آید و شهر را تهدید می‌کند.
خوشبختانه مسئولان محلی مصمم شده اند که برای حفظ و توسعه پوشش گیاهی این عرصه تلاش نمایند و در این راستا واجب است، دامداران محترم مستقر در حاشیه شمالی این شهر نیز با مجریان پروژه های کنترل سیلاب همکاری و هم افزایی نمایند تا علاوه بر حفاظت از گیاهان بوته ای و درختچه ای موجود بر تراکم آنها با اقدامات دست کاشت نیز افزوده شود.
*معاون آبخیزداری استان زنجان
