شهاب زنجان- زمان می گذرد و آنچه که در گذر عمر در کالبد زمان به یاد می ماند، قاب شیشه ای کوچکی است که بر دیوار نقش می بندد تا افسوس خاطرات رفته را بخوریم و غبطه از اینکه دیگر چرخ و فلک روزگار به گذشته باز نمی گردد.
صحبت از عکس و عکاسی است، حرفه ای که زمانی هنر نبود و این روزها برای خودش برو بیایی دارد. برای اینکه بیشتر با تاریخ عکاسی در زنجان آشنا شویم به سراغ چهره قدیمی عکاسی شهر رفته ایم.
مغازه اش در میدان انقلاب قرار گرفته ، شاگرد و یا به قول معروف پادو پدرش بود، یعنی آن موقع که ده سال سن بیشتر نداشت.
حاج میکائیل درباره همکاری اش با روزنامه کیهان به عنوان عکاس خبری می گوید: آن موقع حاج مهدی مکی نماینده روزنامه و یا همان مخبر روزنامه در زنجان بود، روزنامه برای گرفتن عکس از اتفاقات روی داده در زنجان و یا آمدن مقامات و رجال کشوری به زنجان یک دوربین را به مخبرش در زنجان داده بود، درست در سال ۱۳۴۴ اگر فراموش نکنم، حاج مهدی هم آشنایی در مورد عکاسی نداشت، از آن زمان به بعد عکاس روزنامه کیهان در زنجان نیز بودم.
عکاس قدیمی شهر در حین صحبت هایش کارت عکاسی اش در روزنامه کیهان را نشان می دهد و می گوید: برای ورود به مجالس و مراسم دولتی همراه داشتن کارت از روزنامه ضروری بود، چون هر کسی را به این محافل راه نمی دادند.
او در مورد بزرگان زنجان که آن موقع از آنها عکس انداخته و یادگار نگه داشته بود، این گونه می گوید: عکسی از حاج آقا عزالدین که اولین امام جمعه زنجان بعد از انقلاب بودند در مشهد برای زیارت رفته بودم انداختم و حتی از حاج آقا رضا زنجانی عکس در آرشیو کاری ام دارم.
قدیمی ترین عکاس شهر با بیان اینکه آن زمان عکاسی هنر تلقی نمی شد و صرفا وسیله ای جهت کسب روزی به حساب می آمد، اشاره ای به اوضاع کشور در آن سال ها می اندازد و یادآور می شود: کشور خودکفاء نبود، جنگ جهانی دوم بود و سربازان روسی، انگلیسی و آمریکایی به زنجان آمده بودند، شهر آشفته بود و مردم به فکر نان بخور نمیر خود بودند، تازه اگر آن هم پیدا می شد!.
مشتریان حاج میکائیل
مشتریان حاج میکائیل را آن موقع تازه سربازها، اشخاصی که شناسنامه می گرفتند و یا کسانی که قصد استخدام در اداره ای را داشتند، شکل می دادند.
حاج میکائیل، امکانات عکس و عکاسی گذشته را ناچیز اعلام می کند و می گوید: حتی عکس خانوادگی انداختن رسم نبود و بعضی موقع ها که رئیس اداره ای عوض می شد و مراسم تودیع برگزار می کردند، یک عکس دسته جمعی از رئیس اداره با کارکنانش برای یادگاری ظاهر می کردم.
او درباره کیفیت عکس آن موقع ها به دوربین قدیمی در عکاسخانه اش اشاره می کند و می افزاید: به وسیله دستگاه آتلیه شیشه ای عکس روی کاغذ چاپ می شد و به مشتری می دادیم، عکس هایی شیشه ای بود که الان در قالب فیلم می باشد که آن موقع ژلاتین روی شیشه ها می زدیم تا عکس به خودش بیاید و یا به تعبیر دیگر عکس خودش را بگیرد.
حاج میکائیل ادامه می دهد: عکاسی که آن زمان ما در تاریک خانه انجام می دادیم به آن عکاسی آنالوگ می گفتند، آن زمان دیگر سپری شده و زمان، زمان دیجیتال و تکنولوژی مدرن است.
او در مورد تفاوت کار آن زمان با حال حاضر می گوید: عکس دوره ما واقعی و زنده بود و باید عکس را در تاریک خانه پس از ظهور خشک می کردیم و لذت کارمان را حس می کردیم.
قدیمی ترین عکاس زنجان تاسف می خورد که زندگی مدرن سنت ها را تحت فشار قرار داده است و دوره شاگردی و استادی برای آنها به انتها رسیده و همه به سمت عکس دیجیتال روی آورده اند.
هنری که بایدآموخت
حاج میکائیل در بخش دیگر سخنانش در مورد نحوه یاد گرفتن عکاسی پدرش این گونه می گوید: عمویم در سال ۱۲۸۸ رفته بود باکو ، ناگفته نماند در ایران گرانی شده بود و حتی در ولایت خمسه (ولایت زنجان آن موقع) جماعتی از گرسنگی به حد مرگ رسیده بودند، عمویم در باکو مشغول کار بود. پدرم هم با توجه به شرایط پیش آمده در کشور پیش عمویم رفته بود تا کاری یاد بگیرد، بعد از مدتی پدرم قصد عزیمت به زنجان را می کند ، عمویم به پدرم می گوید: حالا که قصد رفتن داری به تو کاری یاد می دهم تا به وسیله آن امرار معاش کنی، اگر خواستی برو زنجان کسب و کار راه بینداز، ضرر نمیکنی.
چهره قدیمی شهر، در صحبت هایش به دوربین آن موقع ها اشاره می کند و می گوید: قیمت دوربین عکاسی۴ تومان بود و آن هم به خاطر لنز آن شاید آن موقع گران قیمت بود، بعد ها یکسری دوربین هایی با ظهور چند دقیقه ای به تهران آمدند و امروز با رشد و نوآوری که آن زمان دیر به ایران آمده بود این دوربین ها با دوربین های جدید آن زمان جایگزین شد.از سال ۱۳۳۲ به بعد چند عکاس دیگر که تازه از تهران عکاسی را یاد گرفته بودند به زنجان می آیند تا غربت عکاسی در زنجان به فراموشی سپرده شود!.
