اسداله قربان زاده – « اسب حیوان نجیبی است»، ساده ترین جمله ای که بارها درباره این حیوان شنیده ایم و در ذهنمان نقش بسته است. غافل از اینکه کمی درباره آن بیندیشیم اما کافی است تا تصویر مثبتی از این موجود زیبا و دوست داشتنی تداعی شود. اسبی که امروزه با دگرگونی ها در زندگی بشر هنوز هم زیبایی اش،تاخت و تازش، پرش ها و استقامتش برای همگان هیجان می آورد.

کافی است برای چند دقیقه هم که شده سوار اسب شوید تا از قیل و قال های زندگی روزمره که همه را گرفتار کرده، فاصله بگیرید. شور و نشاط در تو پدید می آید و بی محابا رام این حیوان دوست داشتنی می شوی. بله!. اسب حیوان نجیبی است. در خودش صلابت، استواری، بردباری، زیبایی و هیجان دارد که ما نمی دانستیم.

برای آشنایی بیشتر با صنعت اسب و پرورش آن و اینکه زنجان چه توانمندی هایی دارد به سراغ «سید عطاالله عمادی»، از چهره های نام آشنای این صنعت در استان رفته ایم تا برایمان کمی بیشتر از اسب و ورود سرمایه گذاران به این صنعت بگوید. او دامپزشک فعال تولیدمثل اسب است و وقتی پای صحبت های او می نشینی، حوصله ات سر نمی رود، چرا که درباره زیبایی های صنعت اسب و نگهداشتن این حیوان با اعداد و ارقام دقیق سخن می گوید: 

او در ابتدای صحبت هایش برایمان از سوارکاری با اسب این گونه می گوید: وقتی برای اولین بار سوار بر اسب شوید، استرسی شیرین و دلهره‌ای خوش‌آیند شما را فرا می‌گیرد؛ حالا قامت اسب به قامت شما افزوده شده و شکوه ایستادن استوارش به شما منتقل می‌شود، دستی در یال‌های اسب می‌‌برید گردنش را نوازش می‌کنید و خود را برای سواری آماده می‌کنید و اسب حس شما را می‌فهمد، پیش از آنکه متوجه شوید حستان را درک می‌کند و تلاش می‌کند شکوهش را به شما منتقل کند.

عمادی ادامه می دهد: به همین دلیل است که می‌گویند اسب حیوان نجیبی است. اسب در طول سواری شما تنها به احساسات شما واکنش می‌دهد و شاید پیش از آنکه شما چه سوارکاری هستید یا چگونه سواری می‌کنید، مهم حسی است که به اسب منتقل می‌کنید، حیوان دلهره‌تان را درک می‌کند، شادیتان را می‌فهمد، ترستان را احساس می‌کند و براساس آن حرکت می‌کند.

او درباره تفاوت سوارکاری با سایر رشته های ورزشی می افزاید: شاید اصلی‌ترین تفاوت سوارکاری با دیگر رشته‌های ورزشی آن باشد که شما به جای مقابله با حریف و یا ایجاد گروه با هم‌تیمی‌هایتان باید احساسات موجودی را درک کنید که در ظاهر زبان شما را نمی‌فهمد، ولی حستان را درک می‌کند؛ به همین دلیل است که شما کافی است تنها یکبار سوار بر اسب شوید تا عاشق این ورزش پرهیجان و با نشاط شوید، تا نتوانید دیگر از خیر سواری و سوارکاری بگذرید.

ظرفیت های زنجان برای صنعت اسب

این دامپزشک فعال صنعت تولیدمثل اسب با بیان اینکه زنجان از لحاظ متابولیک،مراتع خوب و آب و هوای مطبوع و سیلمی های خوب یکی از نقاط مهم برای پرورش اسب است، می گوید: بیشتر اسب های پرورش یافته در زنجان از نژاد کُرد بوده که اکنون این نژاد جایگاه ویژه ای دارد. همچنین اسب نژاد معروف دره شوری که فراموش شده بود، دوباره در زنجان احیاء شده است.

عمادی با بیان اینکه در زنجان سیلمی های دره شوری به نام آراد، کُرد به نام سهند،اشکان، کیوان، سیلمی های خارجی همچون لنگرانوس، اوفرنو در کنار سیلمی های ترکمن وجود دارد، بیان می کند: با این وجود زنجان این قابلیت را دارد که از سایر شهرستان ها و کشورها اسپرم انواع سیلمی ها را وارد کند. به گفته این فعال صنعت اسب، اقلیم و شرایط مناسب خاص زنجان نسبت به برخی از استان ها موقعیت مطلوبی برای تولید نژاد اسب های خارجی است و سرمایه گذاران و علاقمندان به پرورش اسب نباید از آن غافل شوند.

او با بیان اینکه اکنون پرورش اسب بیشتر بر روی اسب های خارجی متمرکز است، در این باره می گوید: فدراسیون سوارکاری از مسابقات پرش در تهران و شهرهای دیگر بسیار حمایت می شود و در زمینه زیبایی اسب ها همایشی در زنجان برگزار نشده است اما در بخش استقامت اسب دو بار همایش برگزار شده  است.

عمادی با تاکید بر برگزاری همایش مختلف با محوریت اسب در بخش های مختلف، استعداد اسب های کُرد و عرب و دره شوری در بخش استقامت اضافه می کند: وقتی که این چنین ظرفیتی به مدد اقلیم خاص زنجان فراهم است، معتقدم سرمایه گذاران بخش های مختلف صنعتی برای فارغ شدن از قیل و قال های روزمره نیم نگاهی هم به این صنعت مغفول داشته باشند.

راه اندازی کسب و کار پرورش اسب

او درباره امکانات لازم برای راه اندازی کسب و کار پرورش اسب می افزاید: برای پرورش اسب یک سالن استاندارد معمولی با باکس های استاندارد12 متری(4*3) متری، انبار علوفه، سقف بلند و تهویه مناسب برای دپوی مواد غذایی و جلوگیری از کپک زدن لازم است. پادوک مناسب و استاندارد و امکانات فیزیوتراپی، راه اندازی کلینیک دامپزشکی  با تجهیزات مناسب از دیگر امکانات یک مرکز پرورش اسب است.

عمادی با اعلام اینکه به ازای هر4 اسب یک اشتغال به صورت مستقیم در این صنعت فراهم است، بیان می کند: بالطبع با افزایش تعداد اسب ها در یک مرکز پرورش شاهد رونق کسب و کارهایی از جمله صنعت زین سازی،کلینک دامپزشکی، خوارک اسب، لوازم سوارکاری، مزرعه داری، فیزیوتراپی و سایر بخش ها خواهیم بود که این مساله در رونق اقتصاد شهری تاثیر دارد. در این بین ورود گردشگران از سایر شهرها برای بازدید از مرکز پرورش اسب و حتی در طول برگزاری رقابت های استقامت، پرش و حتی زیبایی اسب نیز بسیار حائز اهمیت است.  

او در پاسخ به سوالی درباره میزان سرمایه لازم برای ورود به این صنعت می گوید: میزان سرمایه گذاری در این صنعت بستگی به نوع نگاه سرمایه گذار و علاقه افراد دارد اینکه بخواهد برای مدت مدیدی در این زمینه فعالیت کند یا اینکه تنها از روی شنیده ها برای نگهداری چند اسب برای سوار شدن وارد این صنعت شوند. همگی این معادلات بستگی به دایره نگاه عموم دارد اما برای نمونه با دو میلیارد تومان سرمایه هم می توان مقدمات ورود به این صنعت را کلید زد.

این دامپزشک فعال صنعت تولیدمثل اسب، در تکمیل صحبت هایش اضافه می کند:یک میلیارد تومان از این رقم به توسعه فضای سبز مطلوب و محیط زیبا برای تاخت و تاز اسب تخصیص می یابد و یک میلیارد تومان مابقی برای ساخت اصطبل مناسب، پادوک های خاص و شیک با هدف آرامش و آسایش اسب نیاز است.البته این میزان حداقل هزینه ها برآورد می شود  و می توان با توسعه امکانات جنبی زمینه را برای پرورش اسب بیشتر فراهم کرد. او درباره ساختن یک مجموعه تقریبا استاندار با سرمایه گذاری4 میلیارد تومانی می گوید:  با این رقم می توان20 راس مادیان نژاد ترکمن و دو سر سیلمی در زمین مناسب و مجهز به امکانات و تجهیزات مطلوب قدم های اولیه را برای ورود به این صنعت برداشت. 

قیمت گذاری اسب

عمادی با بیان اینکه محیطی که اسب در آن پرورش یافته در قیمت نهایی آن بسیار حائز اهمیت است، می افزاید: لاکچری بودن محیط پرورش اسب، نژاد در افزایش قیمت آن در بازار فروش بسیار تاثیر دارد. برای نمونه سیلمی معروف مروان الشقیب اگر در ایران بود در مقایسه با محیط عربستان و آمریکا قیمت به مراتب پایینتری خواهد داشت.

او پرورش اسب خوب و ظاهر آراسته و سالم را یکی از فاکتورهای مهم در قیمت گذاری اسب اعلام می کند و می گوید: ماحصل تولید اسب باید در قدم، وزن، دست و پای سالم، دستگاه گوارش نرمال، تیپ، سواری خوب، سم های سالم، ضربان قلب طبیعی و بخصوص اعصاب خوب بروز پیدا کند. کارشناسان و خریداران حرفه ای اسب در هنگام خرید به تمامی این شاخصه ها با دقت توجه می کنند. مشاهده شده است که برخی اسب ها تیک عصبی دارند اما در مقابل دم زیبا و قد بلندی دارند که این مهم نیز در نوسان قیمت این حیوان مهم است.

این دامپزشک فعال صنعت تولیدمثل اسب، مقاومت در بازده دمایی20- تا 25+ را یکی دیگر از شاخص های محیط زیست این حیوان اعلام می کند و می افزاید: این شرایط مساعد برای پرورش و زندگی اسب است و با شناختی که از زنجان و اقلیم آن دارم، نگهداری آن در روستاهای نزدیک به شهر برای این حیوان و روحیات آن خوشایند است.

به گفته عمادی، منابع ژنتیکی زنجان فرصت مغتنمی برای پرورش نژادهای خوب است و سرمایه گذاران با انتخاب درست مسیر پرورش به درآمدزایی بالا خواهند رسید. این دامپزشک فعال صنعت تولیدمثل اسب، اضافه می کند: منابع متابولیک ها در زنجان غنی از عناصری همچون مس، منگیز، کبالت و غیره است که در رشد سم اسب ها و پوست بسیار مهم است. عمادی در صحبت هایش ماحصل قرار گرفتن تمامی معادلات پرورش یک اسب از مزرعه مناسب تا اصطبل و پادوک های استاندارد با مدیریت درست علمی را در تولید یک اسب کره زیبا، سالم و تندرست یادآور می شود و می افزاید: رقابت در بازار فروش نیازمند توجه به همه این آیتم ها است تا بتوان به سودآوری کلان دست یافت. 

صادرات اسب نداریم

عمادی در بخش دیگر این مصاحبه درباره صادرات اسب از ایران به سایر کشورها این گونه می گوید: در طول سال های متمادی صادرات اسب ایران از مسیر قانونی انجام نگرفته است و این یک معضل سد راه توسعه این صنعت است. تنها در دوره قاجار چند مورد صادرات به فرانسه و برخی کشورهای اروپایی داشته ایم و این در حالی است که برخی نژادهای اسب ایرانی توان رقابت با اسب سایر کشورها را در شاخصه های مختلف دارد. او با تاکید بر رقابت این حیوان نجیب با صنعت نفت کشور با فراهم شدن بسترهای لازم از سوی دولتمردان و بخش خصوصی به برنامه ریزی های کشورهای توسعه یافته در این باره اشاره می کند: به خاطر تضمین این صنعت برخی کشورها همچون انگلیس، آرژانتین،اسپانیا و غیره در برنامه ریزی بودجه سالانه به این مهم توجه ویژه دارند.

او با اعلام اینکه قیمت کره مادیان در ایران با نژاد کُرد بین ۱۰۰ تا ۲۰۰ میلیون تومان معامله می‌شود، با مقایسه قیمت های این نژاد نسبت به کشورهای همجوار اظهار می کند: اگر همین محصول تولیدی را در اربیل و سلیمانیه عراق و حتی باکو معامله کنیم تا 30 هزار دلار  قیمت دارد.

به گفته عمادی، در داخل کشور با طراحی یک فرآیند صادراتی با کشورهای همجوار در مرحله نخست می توان برای بازاریابی و تجارت اسب در آن سوی مرزها برنامه ریزی کرد. او در ادامه با تاکید بر معرفی اسپرم اسب های ایرانی به کشورهای همسایه و اروپا می افزاید: با صادرات و بازاریابی اسپرم سیلمی ها این امکان را فراهم کنیم که از خام فروشی صنعت اسب حمایت کنیم و در واقع محصولی غیر از اسب را در بازارهای جهانی عرضه کنیم.

نگاه به صنعت اسب تغییر کرده است

عمادی در بخش دیگر این گفتگو به موارد جالبی اشاره می کند: در کشورهایی که اسب بیشتر به سمت پاسخ به نیازهای تفریحی و طرفداران ورزش سوق داده می‌شود، تغییرات بنیادی صنعت اسب بیشتر در زمینه‌هایی هچون رشد مزارع اسب‌داری و پرورش اسب و بخش‌های دیگر مرتبط با آن برای پاسخگویی به نیاز مصرف‌کنندگان سوق پیدا می‌کند. بخش عمومی نیز به سمت توسعه پایدار و اشتغالزایی در مناطق روستایی و توسعه جنبه‌های گردشگری پیش می‌رود. تغییرات در این زمینه‌ها در سال‌های اخیر به گونه‌ای پیش رفته که می‌توان اصطلاح انقلاب جهانی صنعت اسب را برای توصیف آن پیشنهاد کرد.

او با تاکید بر اینکه جنبه فعالیت‌های تولیدی این صنعت چنان گسترش یافته که حرفه‌هایی چون پرورش اسب به عنوان یک رشته تحصیلی در برخی دانشگاه‌ها تدریس شده و به صورتی تخصصی درآمده و همچنین مربیگری سوارکاری و آموزش سوارکاری به شکل یک رشته تخصصی در حال فعالیت است،اضافه می کند: این صنعت اکنون چنان گسترش یافته که شرکت‌های بیمه نیز بخش‌های مختلف آن را زیرپوشش خود قرار داده‌اند. همه این فعالیت‌ها و حرفه‌های مرتبط با آنها روی هم رفته صنعت اسب نام گرفته‌اند. البته تحول در صنعت اسب به سطح درآمد کشورها بستگی دارد و مدیریت و کسب‌وکار آن صنعت در کشورها و میزان اقبال عمومی نیز در تحول و شکوفایی این صنعت دخیل است.

عمادی در خاتمه صحبت هایش به مسئولان برای توجه ویژه این توصیه را دارد؛ اگر بتوانیم با اتکاء به جوانان همین استان این صنعت را به سمت اجتماعی بودن پیش ببریم، زنجان توان تبدیل شدن به یکی از قطب های پرورش صنعت اسب در کشور و حتی منطقه را خواهد داشت. مراودات این استان با کشورهایی همجون ترکیه و آذربایجان به دلیل همزبان بودن بسیار بالا است و به همین دلیل می توان با برگزاری جشنواره ها و همایش های مختلف این صنعت را رونق بخشید.