اسد قربان زاده – خلق هنر روی سفال در اشکال مختلف شاید در ابتدا ساده به نظر برسد، اما وقتی در دل کار قرار می گیری، دنیای دیگری از دریچه هنر جلوی دیدگانت پدید می آید. گویی وارد جهانی از هنر می شود که آن سرش ناپیدا باشد. آن هم در جایی که کمتر کسی شناختی از آن دارند و مجبوری برای معرفی پا را فراتر بگذاری. طراحی، تولید و آموزش سفال نقش برجسته عنوان هنری است که «زینب میرلو» از یک دهه قبل وارد فضای آن می شود.

او قدم به قدم پیش می رود. در گذر زمان به شکل حرفه ای کار در رشته های هنرهای تجسمی از جمله سفال نقش برجسته، موزاییک کاشی و سرامیک،پتینه کاری، ویترای و غیره را برای عموم بخصوص افراد با نیازهای ویژه، در برنامه کار خود قرارمی دهد. انتخاب او به عنوان کارآفرین نمونه ملی و هفته جهانی کارآفرینی بهانه ای برای مصاحبه بود:  

چرا کارآفرین نمونه ملی انتخاب شدید؟

تعریف از کار آفرینی این است که ما بتوانیم تهدیدها و معضلات اجتماعی را تبدیل به فرصت کنیم. برای این کار لازم است مطالعات پژوهشی و میدانی داشته باشیم. بنده با توجه به اینکه فارغ التحصیل رشته معماری هستم با شناسایی خلاهای موجود در بخش معماری داخلی با هویت ایرانی و همزمان با گروهی از روشندلان آشنا شدم که هیچ گونه زمینه فعالیت هنر نداشتند. در همین مقطع ایده ساخت کتیبه های سفالی به ذهن ام رسید و این کار را با ریسک بسیار بالایی با روشندلان شروع کردم. زمان بسیاری صرف شد تا خلاقیت و هنر دوستان روشندل شکوفا شد و بدین ترتیب دغدغه ایجاد اشتغال برای مددجویان جامعه روشندلان نیز مرتفع شد و دو نوع تهدید به دو نوع فرصت تبدیل شد و منجر به آغاز فعالیت فرهنگی هنری شد و به مرور به یک فعالیت اقتصادی اشتغال محور در قالب آموزش تا تولید تبدیل شد. این اقدام و ایده برای افراد با نیازهای ویژه و این تعریف عملی کارآفرینی با توجه به فعالیت های بنده بود. این فعالیت ها در قالب یک تیم  با همکاری  محسن میرلو و مینا به صورت رسمی  شکل گرفت. طی تلاش های بی وقفه از طرف مددجویان و کادر اجرایی فعالیتی مورد قبول حاصل شد و تحت عنوان شرکت تعاونی دستان بینای روشندلان زنجان فعالیت خود را به آتلیه هنر و معماری میرلو اضافه کردیم.

فعالیت شما در این شرکت در چه بخش های هنر ادامه دارد؟

 با گذشت زمان و کسب موفقیت ها و ارائه مهارت به  هنرجویان ناشنوا و کم توان ذهنی و جسمی حرکتی  مجموعه دستان گویا نیز شکل گرفت. آموزش در مقاطع مقدماتی، متوسطه، پیشرفته به مدت۱۰ سال در رشته های سفال نقش بر جسته،کاشی شکسته نقاشی برجسته، انواع پتینه کاری و ویترای در مراکز فنی و حرفه ای استان را در برنامه داریم. فعالیت های ما محدود به زنجان نیست و برای نمونه افتتاح موزه سپید با حضور استاد فرشچیان با ارایه آثار دستان بینای زنجان در مجموعه تاریخی فرهنگی کاخ سعد آباد تهران، برگزاری نمایشگاه مشترک با استاد اصولی در فرهنگسرای بهمن تهران با حضور استاد محمد علی کشاورز  و یا راه اندازی گالری دستان کاشان برای جامعه نابینایان و نیمه بینایان کاشان را نیز در برنامه داشته ایم.  

و با این هنر شما شغل جدید به جامعه بخصوص نابینایان معرفی کردید.

 رشته ای که به جامعه نابینایان معرفی شد، به صورت ابتکاری بود و بسیار موفق بود تا جایی که با شرکت در همایش اشتغال نابینایان و معرفی این رشته، از این طریق با استقبال شهرهای دیگر جهت برگزاری استارتاپ دعوت شدیم.

انتقال تجربیات شما در این هنر محدود به زنجان بود؟

کاشان از جمله شهرهایی بود که با توجه به  سابقه تاریخی در حوزه هنر همواره پیشرو بوده اند، با این وجود دنبال کسب تجربه و  نحوه ارائه آموزش به نابینایان از مجموعه دستان بینای زنجان دعوت به همکاری کردند، زیرا نحوه ارائه آموزش به نابینایان جزو فعالیت های ابتکاری بود و نیاز به انتقال این تجربیات جهت ترویج به سایر استان ها بود.

برای معرفی بیشتر این هنر در کاشان چه کردید؟

 برای همین برگزاری نمایشگاه، ورکشاپ و ارائه اموزش ها از سوی شرکت ما به مدت یک هفته در شهر کاشان بود که با تشویق مسئولان هنر دوست این شهر قدم را فراتر گذاشتند و خانه تاریخی اصفهانی ها برای ادامه فعالیت ها به صورت دائم به جامعه  نابینایان کاشان تعلق گرفت. در ادامه طی یک  سال فعالیت توانستند، در سطح  بین المللی خود را معرفی کنند، در حالی که هنرمندان نابینای زنجان که موسس و پیشکسوت این هنر بودند، با فعالیت۱۲ ساله همچنان مشغول رایزنی در مسائل پیش پا افتاده با مسوولان هستند.

شما در رشته معماری تحصیل کرده اید. چه ارتباطی بین رشته های هنری فوق  و استفاده از آن در دکوراسیون داخلی ایجاد کرده اید؟

اتفاقا با توجه به حوزه تحصیل و فعالیت ام در رشته معماری به این نتایج رسیدم، زمانی برای تامین متریال های مورد نیاز در فعالیت های معماری بخصوص در سبک «دکو آرت» برای تامین نیاز به کلانشهر ها رجوع می کردیم و با سختی مسافت، مصالح مورد نیاز تامین می شد، اما امروزه صفر تا صد این آیتم ها که بیشتر به دست افراد با نیازهای ویژه که به صورت کمی و کیفی در بازار حرف اول را می زنند، تامین می شود و این مهم نیز جزو اولین مجموعه در کشور است که بیشتر فعالیت های آن به دست معلولان، نابینایان، ناشنوایان،کم توان های ذهنی، جسمی و حرکتی اجرا می شود.

آماری از اشتغال به کار هنرجویان دارید؟

نزدیک به ۸۰ درصد افرادی که در کارگاه های مهارتی آموزشی مجموعه ما شرکت کرده اند، در قالب  مشاغل خانگی، کارگاه های حرفه ای و آموزشگاه ها مشغول کار هستند. 

مراکز عرضه آثار هنری شما محدود به برپایی نمایشگاه است؟

دو مرکز تحت عنوان گالری آماده ارائه آثار این مجموعه راه اندازی کرده ایم که یکی مستقر در خیابان امام(ره) مجتمع تجاری نور و دیگری در مرکز تخصصی صنایع دستی پردیس است.

مواد اولیه نسبت به گذشته چقدر افرایش قیمت داشته است؟

با افزایش قیمت ها مواد اولیه با هزینه بسیار بالا نسبت به گذشته تامین می شود و این در شرایطی است که قدرت خرید افراد جامعه نیز کاهش یافته است.

این هنر در خارج از مرزهای ایران هم مشتری دارد؟

قطعا در خارج از کشور، با توجه به کاربردی بودن این هنرها  در صنعت ساختمان و همچنین اصالت و ایرانی بودن آن  مخاطبان بسیار زیادی دارد و صادرات جزو اهداف اصلی این مجموعه برای رونق کسب و کارها است.

بازار فروش را چطور می بینید؟

این قبیل هنرها در کلانشهرها بخصوص در صنعت ساختمان بسیار مورد استفاده قرار می گیرد. از سوی دیگر جهت تزئینات و هویت بخشی به معماری داخلی بنا از این هنر بهره می جویند و همچنین با استفاده از این هنرها ارزش افزوده ساختمان های خود را به عنوان ساختمان لوکس بالا می برند.

در چند سال اخیر جدای از بازار فروش با چه مشکلاتی مواجه بوده اید؟

با توجه به اینکه تولیدات ما کاملا هویت بومی دارد، سازمان ها  و ادارات دولتی و خدماتی بیشترین بهرمندی را می تواند از محصولات هنری ما داشته باشند، بخصوص در حوزه زیباسازی شهر، نماسازی مساجد و حسینیه ها، دکوراسیون داخلی ساختمان های اداری، فرهنگی، هنری و همچنین از دیگر کاربردهای این آثار در قالب تندیس و تابلو در مناسبات مختلف به عنوان هدیه استفاده کنند.  

شهریه هم برای هنرجویان درنظر گرفته اید؟

در حیطه آموزش به افراد با نیازهای ویژه با توجه به اهدافی که داشته ایم، آموزش ها به صورت کاملا رایگان ارائه می شود و اما سایر آموزش ها به افراد عادی با تعرفه فنی و حرفه  ای ارائه می شود.  

هدف نهایی شما از فعالیت در این هنر چیست؟

صنعت سفال به عنوان اولین صنعت بشر قدمتی۳۵۰۰سال دارد و از جمله آیتم های اصلی برای مطالعه تاریخ است و در ایران نیز جزو اولین آذین ها در صنعت ساختمان محسوب می شود و تلاش می کنیم، در کنار کارآفرینی و ایجاد  اشتغال برای مددجویان نقشی در راستای فعالیت فرهنگی- هنری برای کشور داشته باشیم و باور داریم ، فعالیت در سایر رشته ها نیز همچون رشته سفال در غالب ترویج هنر و طرح ایرانی رشد می کند.

حرف آخر؟

در این مجموعه هنرها به صورت کاربردی ارائه می شود و مثل همه مراکز تولید یک پروسه ی تولید دارد که تا حد امکان در این فرایند از نیروهای کار (افراد با نیازهای ویژه ) استفاده می شود والبته کل فعالیت با نظارت افراد متخصص همچون معمار و گرافیست انجام می گیرد و مجموعه  اهداف این فعالیت اجتماعی و  اقتصادی کارآفرینی و ایجاد اشتغال برای جامعه معلولان، بالا بردن اعتماد به نفس این قشر با حضور موفق شان در  جامعه، بالا بردن عزت نفس و کسب مهارت و درآمد، فرهنگسازی برا ی تغییر نگاه ترحم به احترام نسبت به معلولان و هنردرمانی که در ایجاد حال دل خوب برای همه ما انسان ها در زندگی لازم و ضروری است.  در دوره های مهارتی افرادی بودند که به لحاظ روحی بسیار در رنج بودن و با گذشت زمان و با عجین شدن با هنر و داشتن حال خوب مصرف داروهایشان  به شدت کاهش یافته و این لذت بخش ترین اتفاق در کارگاه های آموزشی ما است.