*محسن حمیدی – یکی از موارد مهم در اقتصاد کشور که در سیاست‌های اقتصاد مقاومتی نیز بر آن تاکید شده است و می تواند به رونق تولید و اشتغال در کشور کمک کند، دانش بنیان کردن اقتصاد است که از طریق توسعه شرکت های دانش بنیان در حال انجام است.
شرکت دانش بنیان مجموعه ای است که به‌منظور هم‌افزایی علم و ثروت، توسعه اقتصاد دانش‌محور، تحقق اهداف علمی و اقتصادی که شامل گسترش و کاربرد اختراع و نوآوری هستند و همین طور تجاری‌سازی نتایج تحقیق و توسعه شامل طراحی و تولید کالا و خدمات در حوزه فناوری‌های برتر و با ارزش افزوده فراوان، تشکیل می شود.
درست در فاصله سال های ۹۳ تا ۹۵ شناسایی شرکت‌های دانش‌بنیان با رشد چشمگیری همراه بوده، به طوری که در این مدت شاهد افزایش بیش از ۵۰ برابری تعداد شرکت‌های مشمول استفاده از مزایای قانون مرتبط با این شرکت ها بوده‌ایم. اما در پایان سال ۱۳۹۲ تعداد شرکت های دانش‌بنیان تأیید شده ۵۵ شرکت بود که این آمار تا پایان سال ۱۳۹۴ به ۲ هزار و ۲۷۵ افزایش یافت و تاکنون به بیش از ۳ هزار شرکت رسیده است. اگرچه در کشور ما طی سال‌های گذشته توجه زیادی به ایجاد و حمایت از شرکت‌ها و مجموعه‌های دانش‌بنیان شده است، اما هنوز موانع و مشکلات مهمی بر سر راه بقاء، رشد و شتاب بخشیدن به روند پیشرفت و تقویت این شرکت‌ها وجود دارد.
از مهمترین موانع و مشکلات شرکت‌های دانش‌بنیان می توان به مشکلات در روند ثبت شرکت و وجود بوروکراسی اداری، کمبود منابع مالی با سود متناسب حتی در صندوق نوآوری و شکوفایی، بی اعتمادی به محصولات دانش بنیان داخلی، استفاده دستگاه های دولتی از محصولات خارجی، ناتوانی در بازاریابی و تجارت محصولات توسط شرکت های دانش بنیان است.
برخلاف اینکه فعالان در حوزه ی شرکت های دانش بنیان از جمله دانش آموختگان و نخبگان کشور هستند، اما بسیاری از آنها با مسائل بازاریابی محصول از جمله مراحل معرفی محصول، تبلیغات، مذاکرات جهت ثبت سفارش، ارتباط با بازارهای بین المللی جهت صادرات و غیره آشنا نبوده و به همین دلیل در مرحله فروش محصول با مشکل مواجه می شوند.
در کنار این مهم یکی از مشکلات مهم شرکت های دانش بنیان موضوع سرمایه در گردش شرکت ها است. برای تولید محصول دانش بنیان، تحقیق و بررسی، مواد اولیه، تجهیزات و نیروی انسانی لازم است که نیاز به سرمایه زیادی دارد،بنابراین نبود سرمایه در گردش مسئله ای است که خیلی از شرکت ها با آن مواجه هستند. به طوری که وقتی محصول را به یک دستگاه دولتی می فروشند مدت زیادی زمان می برد تا پول آن را بدهند و این مسئله باعث می شود این شرکت ها آسیب ببینند.
در سوی دیگر مشکل دیگر شرکت های دانش بنیان که البته برای سایر تولیدکنندگان نیز بعضا وجود دارد، عدم حمایت از محصولات داخلی و استفاده از محصول خارجی به ویژه در دستگاه های دولتی است. واردات و قاچاق بی رویه برخی محصولات موجب آسیب به تولیدکننده های داخلی شده و بازار داخلی را در اختیار کالاهای خارجی مشابه تولید داخل قرار داده است.
مشکل بازاریابی برای محصول در شرکت های دانش بنیان نوپا بیشتر از شرکت های با سابقه وجود دارد که به همین دلیل شرکت های نوپا بیشتر به حمایت از سوی دولت در این زمینه نیاز دارند. با این وجود فعالیت جمعیت جوان کشور متناسب با رشته تحصیلی و مورد علاقه خود در این شرکت های فرصت مغتنمی است تا باری از چالش های سد راه علمی کشور برداشته شود.
در این راستا طراحی ایده های بکر و جدید متناسب با نیاز بازار روز صنعت کشور امری بدیهی است تا بخش دولتی با اعتماد و اتکا ء به آن ها از وابستگی به کشورهای دیگر فاصله بگیرد. دستاوردهای حاصل شده این قبیل شرکت ها در کشور قابل تقدیر است و از این حیث نیازمند برداشتن برخی موانع و تسهیل درامور بخصوص بازاریابی برای رقابت در کشورهای دیگر هستند.
کوتاه سخن اینکه در کنار اینکه صاحبان شرکت های دانش بنیان نوآوری تولید می کنند اما در مقوله تجاری سازی ضعیف عمل کرده اند، در این راستا ارتباط تنگاتنگ با سرمایه گذاران و کارآفرینان در خلق ثروت بسیار حائز اهمیت است.
پیشنهاد بنده این است که با تشکیل تیم هایی در پارک های علم و فناوری استان در مقوله بازرگانی یک زبان مشترک بین کارآفرین و سرمایه گذار و ایده پرداز ایجاد شود. این تعامل و همفکری باید به سمت و سوی خلق ایده های بکر و مورد نیاز صنعت در کنار نیاز بازار پیش رود.
*رئیس کمیسیون IT و کسب و کارهای دانش بنیان اتاق بازرگانی استان زنجان
