اسداله قربان زاده – بیست و چهارم مهر برابر با شانزدهم اکتبر، سالروز جهانی غذا نام گرفته است. این روز به افتخار تاسیس سازمان فائو در سال ۱۹۴۵ نامگذاری شده و در سراسر جهان گرامی داشته می‌شود. استفاده از تجربیات، نحوه تغذیه، انتقال فناوری از کشورهای توسعه یافته به کشورهای در حال توسعه، موجب رونق و پیشرفت در صنعت مواد غذایی در ملل جهان سوم می شود.
بی شک در عصر کنونی صنایع غذایی یکی از ظرفیت های مهم محسوب می شود، به طوری که صاحبان این صنعت با ورود به مقوله های مختلف از جمله بسته بندی، برندسازی،استراتژی های بازار، مدیریت بازار و بازاریابی در کنار سبک و سیاق رقابت با رقبا در این عرصه حرف هایی برای گفتن دارند.
به همین منظور به سراغ محسن حمیدی، مدیر عامل صنایع غذایی هومن رفته ایم. او در این مصاحبه از ظرفیت های استان در بخش کشاورزی می گوید و پیشنهاداتی برای این منظور دارد:
چرا امروزه بیش از هر زمان دیگری جایگاه صنایع غذایی بسیار اهمیت دارد؟
در هرم مزلو،صنعت مواد غذایی در کف قرا ر گرفته است این به معنای این است که جایگاه این بخش بسیار بااهمیت است. جالب اینکه بالاتر از مواد غذایی حوزه بهداشت و درمان قرار دارد یعنی در دنیا اهمیت مواد غذایی به دلیل نیاز مبرم اساسی تر از سایر بخش ها است. در واقع پایه اقتصاد را این صنعت تشکیل می دهد و این در حالی است که امروزه به دلیل افزایش جمعیت زمین به بالای۷ میلیارد نفر تامین مواد غذایی و صنایع وابسته به مراتب بیشتر به چشم می آید.
بزرگترین چالشی که اکنون دنیا در این صنعت با آن مواجه است، چیست؟
همیشه نگاه به این صنعت روشن و شفاف بوده است، بخصوص در عصر کنونی که با افزایش جمعیت، سطح زیرکشت کمتر شده است. به هر حال با این میزان رشد جمعیت شاهد افزایش گسترده شهرها، ساخت و سازها، راه ها و فرودگاه ها بوده ایم و این فشار بر مراتع و جنگل ها برده است. کشاورزی و دامپروری تحت تاثیر قرار گرفته و به این چالش جدی مقوله آلودگی های زیست محیطی و بحران های این حوزه را نیز اضافه کنید. در واقع کره زمین با این میزان جمعیت به سمت یک بحران در صنعت غذایی خیز برداشته است، یعنی افزایش جمعیت دلیلی بر افزایش سطح کره زمین نبوده است و باید سازمان های جهانی برای عبور از این چالش تدبیری بیندیشند.
اکنون با یک چالش جدی به نام کرونا در دنیا رو به رو شده ایم که به مرز پایان نیز نرسیده است. این چالش جهانی چه میزان بر این صنعت تاثیر دارد؟
در دوران کرونا نگاه به این صنعت تغییر داده است. شما درنظر بگیرید،از نحوه عرضه تا فرهنگ مصرف و بسته بندی در اشکال مختلف و حتی نحوه توزیع نیز دست خوش تغییرات بوده است. تا دیروز کسی خبری از فروش آنلاین و ورود به این مقوله از طریق شبکه های اجتماعی را نداشت اما اکنون نیاز به این مقوله باعث شده تا نحوه خرید تغییر کند. حتی بازاریابی و فروش نیز تغییر کرده و خانواده ها نیز به این سمت و سو رفته اند. دیگر خبری از عرضه فله ای این محصولات نیست و خانواده ها دوست دارند محصولات را در بسته بندی های شکیل و شیک بخرند. شما نگاه کنید سال قبل این موقع ها تمامی تالارها برای مراسمات عروسی و غیره رزرو شده بود، اما با ورود کرونا داستان تغییر کرده است و عموم افراد هم تلاش کرده اند به سمت تغییر رفتارها قدم بردارند و صنعت غذایی و زیرمجموعه های مختلف نیز رنگ و بوی تغییر به خود گرفته است.
نگاهی به ظرفیت های بخش غذایی استان زنجان بیندازید و اینکه چرا هنوز باید و شاید محصولات کشاورزی و غذایی استان مطرح نشده است؟
موقعیت جغرافیایی زنجان بسیار بکر و منحصر به فرد است. اقلیم خاص این خطه موجب شده تا فرصت های مطلوبی برای صنایع غذایی فراهم شود و جالب اینکه سرمایه گذاری در این حوزه ها هنوز مغفول مانده است. محصولات کشاورزی نقاط مختلف استان باید بیش از پیش معرفی شود و جالب اینکه برخی از همین محصولات همچون زیتون همچنان به نام شهرهای شمالی همچون رودبار، منجیل و سفیدرود در بازار عرضه می شود. حتی پیاز طلایی زنجان را با پیاز برخی شهرها مخلوط کرده و به بازار عرضه می کنند که در نوع خود بی نظیر است. دام های نقاط مختلف استان همچون قیدار، قره پشتلو، ماهنشان و غیره به دلیل مرغوب بودن مراتع موجب شده تا گوشت گرم دامی عرضه شده در بازار از کیفیت بالاتری برخوردار باشد و قابل مقایسه با سایر استان ها نیست. این اقلیم فرصت مناسبی برای رویش گونه های مختلف دارویی فراهم کرده است و حتی گندم زنجان، جزوء گندم های خوب و باکیفیت استان بوده که در کشور جزوء رده های دوم و سوم به لحاظ کیفیت قرار دارد.
از این ها که بگذریم، زردآلودی ماهنشان یکی از میوه های بسیار مطلوب برای ثبت برند به نام این منطقه است و حتی اگر از قدیمی های استان بپرسید، از کیفیت و نوع گردوی قره قوش منطقه قیدار سخن ها خواهند گفت. انگور منطقه ابهر و خرمدره نیز تافته جدا بافته از انگور تاکستان نیست و می شود در بخش خشکبار برای صادارت این محصول نیز قدم هایی برداشت.
اخیرا خبر برداشت موز در طارم ورود زبان ها بود و این نشان می دهد اقلیم این شهرستان تا چه میزان برای کشت انواع گونه ها مساعد هست و یا برنج منطقه دَرام این شهرستان که با قیمت مناسب عطر و طعم دیگری دارد و از آن غافل بوده ایم.
در پاسخ به بخش دوم سوال شما باید بگویم یک معضل در این رابطه بحث مدیریت است، این که تا چه میزان با شناخت از این ظرفیت ها فضا برای ورود به مقوله های بسته بندی، برندینگ، بازاریابی، شناسایی بازارهای هدف خارجی سوق داده شود. همین موضوع برندینگ را اگر اصولی و درست پیش ببریم می توانیم بخش قابل توجهی از سهم صادراتی استان را از قِبل همین بخش بالا ببریم. این بخش توان رقابت با صادرات روی استان را دارد و نباید از آن غافل شویم.
یک بخش قابلیت های استان در امر صادرات صنایع دستی است که به شکل اصولی به آن ورود پیدا نکرده ایم. در این باره چه نظری دارد؟
دوست دارم به حوزه فرش زنجان اشاره کنم که قمی ها به آن ورود پیدا کرده اند و با سرمایه گذاری اولیه در فرش زنجان و بافت آن از سوی بافندگان همین شهر فرش زنجان را به نام خود در بازارها عرضه می کنند. این نشان می دهد نوعی بی برنامگی در حوزه صنایع دستی نیز وجود دارد که همسو با بخش کشاورزی پیش رفته است.
پیشنهاد شما برای معرفی ظرفیت های استان در حوزه های مختلف چیست؟
اعتقاد دارم، زنجان را به دلیل شرایط خاص اقتصادی باید به یک بندر خشک برای عرضه انواع محصولات کشاورزی و غیره تبدیل کرد. این خطه به دلیل در دسترس بودن با هفت استان و جاده ترانزیت شرایط خاصی دارد. به هر حال مطرح شدن این موضوع می تواند ذهن مسئولان را درگیر کند تا به این مساله مهم ورود پیدا کنند. اولین ها در زنجان زیاد است و باید از این مهم برای تبدیل به برند بهترین استفاده را ببریم.
شما جزوء فعالان صنایع بسته بندی در استان نیز هستید. نقش این صنعت را در صنعت غذایی چطور ارزیابی می کنید؟
خیلی ساده بگویم، بسته بندی در افزایش ارزش افزوده محصول نقش بسزایی دارد و متاسفانه از آن در استان غافل شده ایم. ما در صنعت پلاستیک ثمین تولید بسته بندی برندهای مختلف همچون محصولات غذایی سحر همدان،تبرک، بهروز و غیره را در برنامه داریم. ما جزوء اولین ها در استان هستیم که بطری و درپوش تولید می کردیم و تولید ظروف این قبیل برندها را نیز پیاده می کنیم. کلا امروز در صنعت غذایی حرف نخست را بسته بندی می زند و باید از فرصت های دوران کرونایی برای بهتر دیده شدن سود ببریم. صنعت بسته بندی زیرساختش در کشور نهفته است و صنایع پتروشیمی، امکانات و ماشین آلات بومی کشور این توان را دارند که به این صنعت کمک کنند.
شما نگاه کنید زعفران ایران به شکل فله ای خرید می شود و در اسپانیا با یک بسته بندی شکیل چند مثقال چندین دلار قیمت دارد،حسن عمل کار تنها در بسته بندی نهفته است که با شکل و شمایل مشتری پسند زعفران ایرانی به نام اسپانیا عرضه می شود.
