اسداله قربان زاده – با وجود تاکید تشکل های محیط زیستی و مردم روستای سردهات زنجان برای تجدیدنظر در انتقال پسماندهای روی به این منطقه همچنان مدیران استانی اصرار بر عملی شدن این انتقال دارند. انتقالی که در نتیجه آن عواقب آن بیش از هر کس دیگری دامنگیر اهالی منطقه خواهد شد و مخاطرات زیست محیطی نیز در گذر زمان به بار خواهد نشست.

با این حال اهالی این روستا پیگیر این چالش بزرگ مخاطره آمیز از پایتخت خواهند بود تا در نهایت گوش شنوایی برای شنیدن دلایل و مستندات آن ها باشد.

نگاهی گذرا به داستان ناتمام پسماندهای روی در زنجان می اندازیم. داستان از جایی شروع می شود که در یک دهه گذشته مجوزهای فراوانی برای فعالیت واحدهای شهرک روی در زنجان از سوی محیط زیست صادر می شود، شهرک در گذر زمان کوچک و واحدها بزرگ و زیاد می شوند.

فعالیت ها در این شهرک به جایی می رسد که پسماندهای انباشته روی زیاد و زیادتر می شود تا در نهایت با رسانه ای شدن اخبار آن، نامه نگاری های دوستداران محیط زیست و در نهایت فشار افکار عمومی نظر استان بر انتقال آن ها به جای دیگری می شود. بعد از بررسی ها در نهایت سال گذشته قرعه به نام روستای مرصع افتاد. اهالی روستا با ذهنیتی که از پسماندهای روی و آلودگی های آن داشتند، سریعا دست به کار شدند و مانع این انتقال خانمان سوز شدند.

آن ها دوست نداشتند زمین هایشان را بفروشند و در اختیار کسانی قرار دهند که آینده و سرنوشت آن ها را به بازی بگیرند. اهالی روستا آن موقع می گفتند؛ «یک روستایی وقتی زمین و مرتع خود را از دست بدهد نمی‌تواند زندگی کند، بیاید شهر مستاجری کند؟». همین انتقادها و اعتراض ها موجب شد تا مسئولان استانی خط بطلان بر این انتقال بکشند.  

تا اینکه از امسال زمزمه های انتقال به روستای سردهات در شهرستان زنجان باز هم نگرانی ها را دوچندان کرد.

با خرید زمین زمینه برای انتقال بار کج پسماندهای روی بیش از هر زمان دیگری ورد زبان ها می افتد و اهالی روستا بیش از هر کس دیگری نگران آینده ای تیره و تاریک هستند.

خرید زمین۵۰ هکتاری در نزدیکی روستا برای رسیدن بار خطرناک پسماند روی آن ها را به ترس وامی دارد تا نکند، حکایت سرب و سرطان که از مدت ها قبل شنیده بودند بار دیگر تکرار شود.

اهالی با تجمع مخالفت خود را ابراز می کنند و برای پیگیری این بحران زیست محیطی که در کمین آن ها نشسته است، دست به دامان مدیران استانی می شوند تا در نهایت راه به جایی نمی برند.

یکی از اهالی روستا در گفتگو با شهاب زنجان با ابراز نگرانی از این رویداد تلخی که قرار است اتفاق بیفتد، می گوید: واقعا برای استان زنجان متاسف هستم، کسی نیست که دردهای ما را گوش بدهد. عواقب این پسماندها در سال های آینده دامن ما را خواهد گرفت. دام ها تلف می شوند، محصولات کشاورزی از بین می روند و در نهایت روستا به ده کوره ای شبیه خواهد شد.

نجفعلی نظری با تاکید بر پیگیری ها از تهران برای به نتیجه رسیدن مطالباتشان اظهار می کند: کدام مسئولی قول می دهد که با ورود پسماندهای روی در این جا زندگی کند. ما هم حق حیات داریم و این منطقه آزمایشگاه علمی نیست.

وی با ابراز تاسف از اینکه مدیران استانی در زمینه کاری خود متخصص باشند، یادآور می شود: اکنون در این چالش زیست محیطی کار به جایی رسیده است که هر مسئول و مقام ذیربطی نظر می دهد. آیا خرید زمین ۵۰ هکتاری برای این انتقال خطرناک دلیل منطقی است؟. ظاهرا اهالی این روستا تا به نتیجه رسیدن خواسته هایشان پاپس نخواهند کشید تا روزی را ببینند که این انتقال شوم نهایی نشده است. 

مشکلی نیست!

این صحبت ها در حالی است که مدیرکل حفاظت محیط زیست استان ادعا می کند، انتقال پسماندهای روی به سردهات مشکل زیست‌محیطی ندارد. البته قبل از این قرار بود پسماندها به روستا مرصع انتقال یاد که در نهایت عملی نشد. حسین آبسالان در ابتدا درباره علت تغییر محل دپوی پسماند روی از روستای مرصع به سردهات می گوید: این اقدام، تصمیم کارگروه استانی بود و انتقال پسماندها به محل جدید کاملا اصولی، حساب‌شده و با نظارت خواهد بود و هیچگونه مشکل زیست‌محیطی ندارد.

به گفته وی، انتقال پسماندهای روی به محل جدید، حساب‌ شده و با رعایت تمام موارد بوده و هزینه میلیاردی برای محل جدید هزینه می شود.

این مسئول، درباره اعتراضات اهالی روستای سردهات نسبت به انتقال پسماندها به این روستا خاطرنشان کرد: زمین از منابع ملی است که در اختیار شرکت قرار داده شده و فاصله مناسبی نیز از روستا دارد و به دلیل نظارت‌های فنی هیچ مشکلی برای اهالی روستا پیش نمی‌آید.

وی با بیان اینکه مطالعات و هزینه‌های زیادی برای انتخاب مرصع انجام شده بود که تغییر محل دپو، تلف کردن زمان و انرژی است، می افزاید: روستای مرصع، قطعی نبود زیرا چند محل برای دپو پسماندها درنظر گرفته و اولویت‌بندی شده بود که یکی از آن‌ روستاها بود.

آبسالان با بیان اینکه ایجاد محل جدید برای دپوی پسماند کاملاً حساب ‌شده، فنی و با نظارت بوده و تمام مسائل در آن باید رعایت شود، تصریح می کند: پسماندها بعد از انتقال نیز به صورت فنی مدیریت می‌شوند و هیچ گونه آلودگی زیست محیطی در این محل وجود نخواهد داشت.

مدیر کل محیط زیست استان، با بیان اینکه پسماندهای قبلی در محل خود باقی خواهد ماند، ادامه می دهد: محل قبلی، مالچ‌پاشی و دیوارکشی شده و در آینده نیز مواد آن استحصال خواهد شد و فقط پسماندهای جدید پس از آماده شدن محل به روستای سردهات منتقل خواهند شد.

چالش جدی

به نظر می رسد با این اوضاع باید با دیدگاه علمی و نظر کارشناسی اهالی منطقه را متقاعد کرد که پشت پرده رویدادهای تلخ زیست محیطی در کار نخواهد بود. هر چند این موضوع کمی پیچیده به نظر برسد.

فرماندار زنجان در این باره می گوید: جابه‌جایی محل دپوی پسماند روی، یکی از چالش‌های سال‌های اخیر زنجان بوده و انتقال آن به محل جدید نیازمند اعتمادسازی برای مردم است. رضا عسگری، با تاکید بر اینکه تغییر محل دپوی پسماند روی به صورت جدی انجام شده تا ساماندهی زباله‌های پسماند با حداقل تبعات زیست محیطی انجام شود، می گوید: در زمینه این انتقادات شاهد فضاسازی منفی نسبت به جابه‌جایی بوده و برخی مباحث مطرح شده شکل دلسوزی خود را از دست داد.

درخواست ویژه

در طرف دیگر خبر می رسد که مطالعات علمی مربوط به این انتقال را دانشگاه زنجان انجام داده است و جالب اینکه این مرکز علمی از نتیجه تحقیقات چیزی منتشر نکرده است تا افکار عمومی در این باره قانع شود. رضا رمضانی از فعالان محیط زیست استان که در مسائل زیست محیطی استان یک پای ثابت است، در نامه ای به رئیس دانشگاه زنجان خواستار ارائه نتایج این مطالعات به رسانه ها و سمن های زیست محیط یاست.

در بخشی از این نامه آمده است:«خوشبختانه در پیگیری مباحث فنی و علمی مرتب مباحث محیط زیستی مدیریت پسماندها شهرک روی، اطلاع حاصل شد که مطالبات مربوط به آخرین تصمیم های اتخاذ شده را دانشگاه زنجان انجام داده است و با توجه به این که در دانشگاه زنجان گروه علوم محیط زیستی یکی از گروه‌های توانمند و قابل اتکاء به شمار می‌رود، امیدواری پررنگی درباره قوام و ساختار علمی مطالعه به وجود آمده است.

در ادامه آمده است: « از این رو درخواست می‌شود ضمن قرار دادن نسخه از مطالعه یاد شده (حداقل مقدور نسخه الکترونیکی) در اختیار سمن ها،متخصصان و منتقدان حوزه محیط زیست،سمپوزیوم یا سمیناری با محوریت پرسش و پاسخ را برای ارائه مطالعه یاد شده توسط تیم پژوهشگر برگزار فرمایید تا با رویکرد اقناعی و علمی حاصل از آن روند مطلوب در حل مسائل محیط زیست پسماندهای شهرک روی زنجان شکل می گیرد». با گذشته دو هفته از این نامه نگاری، هنوز دانشگاه زنجان پاسخی در این باره برای روشنگری افکار عمومی نداده است. شهاب زنجان نیز امیدوار است این دانشگاه مدارک و متسندات لازم را برای روشنگری در اختیار افکار عمومی و رسانه ها قرار دهد.