فقر مادی یکی از مهمترین عوامل موثر در شکل‌گیری سرقت است که در این میان گذشته از لزوم آسیب شناسی و بررسی عوامل شکل‌گیری این بزه و رفع عوامل زمینه‌ساز آن و اصلاح و تربیت سارقان، مشارکت و همراهی مردم با پلیس نیز نقش مهمی در پیشگیری از وقوع سرقت دارد.
ایرنا در این باره نوشت؛ پژوهش ها و بررسی ها در ابعاد مختلف جامعه شناختی نشان می دهد، افزایش جمعیت، نرخ بالای بیکاری، تغییر در الگوهای مصرف و افزایش هزینه های زندگی و مهاجرت از جمله عوامل شکل‌گیری برخی آسیب های اجتماعی و بزهکاری ها در جامعه است که سرقت یکی از این آسیب ها با فراوانی بالا و فقر مادی از مهمترین عوامل وقوع آن است.
بر پایه نظارت اعلام شده از سوی اداره برآورد اجتماعی و افکارسنجی پلیس زنجان، امروزه به لحاظ پیچیدگی روابط اجتماعی و وجود رابطه اجتناب ناپذیر در زندگی، جرم سرقت نه تنها شخص مالباخته، بلکه به موازات آن امنیت و احساس امنیت جامعه را متزلزل می کند و انگیزه کار و تلاش و سرمایه گذاری را از بین می برد.
سرقت مانند سایر مسایل اجتماعی پدیده ای بغرنج و پیچیده است که موجب افزایش هزینه های تولید شده و بخش های زیادی از بیت المال و سایر امکانات کشور باید صرف پیشگیری از وقوع سرقت و مبارزه با سارقان، اداره زندان‌ها و تامین زندگی خانواده‌های زندانیان و دیگر موارد شود که آثار زیانبار آن بر جامعه تحمیل و اضطراب و نگرانی دامنگیر خانواده ها می شود.
در حقیقت سارق با ارتکاب سرقت سعی می کند وضعیت مالی خود را با تجاوز به مال دیگری بهبود بخشد که این امر علاوه بر ایجاد حس تهدید مالی و جانی در افراد جامعه، موجب هرج و مرج در مناسبات و روابط اجتماعی و تزلزل در بنیان های نظم عمومی جامعه می شود.
ماهیت انحرافات اجتماعی در نظریه‌های بیسازمانی اجتماعی، تخطی از قواعد، قوانین و هنجارهای اجتماعی است که هنجارهای اجتماعی جنبه مطلوب خود را برای فرد از دست داده و فرد نمی تواند مسیر و جهت رفتار خویش را تعیین کند.
نظریه کنترل اجتماعی بر این پیش‌فرض استوار است که برای کاستن از تمایل به رفتار بزهکارانه و مجرمانه باید همه افراد کنترل شوند این نظریه رفتار انحرافی را عمومی و جهان شمول دانسته و آن را نتیجه کارکرد ضعیف ساز و کارهای اجتماعی و کنترل های شخصی و درونی میداند.
نظریه‌های زیست شناختی در بررسی کجروی به علل مختلف از قبیل آسیب پذیری های ژنتیک یا نارسایی های جسمی می پردازند و متغیرهای جسمی و زیستی را عامل پیدایش کج روی می دانند.
برخوردهای مقطعی با خلافکاران مبارزه قطعی نیست
جانشین فرمانده انتظامی استان زنجان در این باره می‌گوید: مجرم شدن فرد و ارتکاب اعمال خلاف، نتیجه تاثیر عوامل مختلف است که بر روی شخص اثر منفی گذاشته که برای رسیدن به‌خواسته‌های خود از هر راه ممکن استفاده می‌کند، در حقیقت به نوعی در مسیر انحراف و ارتکاب جرم هستند.
سرهنگ ایرج خانی پور با بیان اینکه فقر مادی و بیکاری از مهمترین عوامل در شکل‌گیری سرقت و سایر جرایم است، اضافه می‌کند: مهمترین راه‌های مقابله با انحرافات و خلافکاری‌ها، مقابله با عوامل به‌وجود آورنده آنهاست و در واقع برخوردهای مقطعی و موردی با افراد خلافکار به نتیجه دلخواه منجر نشده و مبارزه قطعی محسوب نمی‌شود.
به گفته وی، آموزش شیوه‌های تربیتی به خصوص آموزش همگانی نحوه تربیت فرزندان، تشکیل مراکز علمی و دانشگاهی جرم‌شناسی، همکاری مردم با مراجع قضائی و مراکز اجرایی، تاسیس مراکز مددکاری و مشاوره اجتماعی مرتبط با خانواده‌ها و اقدامات اساسی جهت سالم‌سازی اجتماع از جمله فعالیت‌های موثر اجتماعی در جهت مقابله با سرقت در جامعه است.
پدیده‌های اجتماعی در اثر کنش‌های متقابل اجتماعی
جامعه شناس و مدرس دانشگاه های زنجان می‌گوید: در بحث سرقت آن چیزی که مهم می باشد وجود دو پارادوکس طبقه و قشر است که افراد به واسطه قرار گرفتن در معرض و مجاورت با افراد ناهنجار، کجرو می‌شوند.
دکتر کریم رفاهی اضافه می‌کند: کجروی در اثر کنش متقابل با دیگران، ارتباط صمیمی در درون گروه، یادگیری فنون و شیوه های ارتکاب جرم، یادگیری بر اساس علاقه و گرایشات فرد مجرم، اتفاق می افتد و در حقیقت هر چقدر میزان فراوانی معاشرت با بزهکاران بیشتر باشد، احتمال کجرو شدن افراد نیز بیشتر می شود.
علل متعددی در ارتکاب سرقت دخیل است
رییس پلیس آگاهی فرماندهی انتظامی استان نیز با بیان اینکه در ارتکاب جرم سرقت در سطح استان علل و عوامل متعددی دخیل هستند، می‌گوید: بیکاری قشر جوان مهمترین علت سوق پیدا کردن افراد به سوی سرقت است، نبود کارخانجات و صنایع برای به کارگیری جوانان، ایجاد شغل و تامین معیشت و … در این موضوع موثر هستند.
سرهنگ جعفر رحمتی، اضافه می‌کند: بیشتر سرقت‌های خُرد به دلیل رعایت نکردن نکات ایمنی و حفاظت فیزیکی توسط مالکان صورت می‌گیرد. از طرفی نبود استانداردهای ایمنی، نداشتن اشرافیت کامل دستگاه‌ها بر مجرمان، رها کردن مجرم بعد از خروج از زندان از دیگر مشکلات افزایش سرقت در جامعه است که نصب دوربین‌های مدار بسته و آیفون‌های تصویری در کشف جرم و دستگیری مجرم کمک شایانی به پلیس می کند.
وقوع سرقت ها ناشی از سهل انگاری است
معاون اجتماعی فرماندهی انتظامی استان نیز می گوید: علت وقوع بسیاری از سرقت ها سهل انگاری مالباختگان به عنوان مالکان اموال است. آگاه سازی و آگاهی بخشی به اقشار مختلف جامعه و همچنین آموزش اصناف از جمله راهکارهای مهم پیشگیری اجتماعی از سرقت است که با برنامه ریزی های انجام گرفته، حضور کارشناسان انتظامی در برنامه های مختلف صدا و سیما، مدارس و مساجد، ارتباط با بازاریان و … در دستور کار قرار دارد.
سرهنگ غلامرضا امیدی با بیان اینکه سارق با ارتکاب سرقت سعی می کند، وضعیت خود را با تجاوز به مال دیگری بهبود ببخشد، تاکید می کند: ایجاد حس تهدید مالی و جانی در افراد جامعه ضمن آنکه تا حد زیادی انگیزه آنان را برای تلاش و کسب دارایی و ثروت مشروع تضعیف می کند، موجب افزایش هرج و مرج در مناسبات و روابط اجتماعی و به دنبال آن تزلزل در بنیان های نظم عمومی و تقویت بی سازمانی اجتماعی نیز می شود.
وی تصریح می کند: مشارکت و همراهی مردم با پلیس نقش مهمی در پیشگیری از وقوع سرقت دارد و می توان گفت که توجه به هشدارها و آموزش های انتظامی، بیشترین تاثیر و نقش را در حفظ اموال شهروندان خواهد داشت.
نیاز مالی مجرم، علت ارتکاب سرقت است
بر اساس بررسی های به عمل آمده در استان زنجان از دیدگاه کارشناسان عوامل اجتماعی، فرهنگی، روانشناختی و اقتصادی از قبیل مهاجرت های بی رویه از روستاها به شهر، تضاد طبقاتی، فقر فرهنگی، فقر عاطفی، محرومیت،فقر مادی و بیکاری در خصوص علت وقوع سرقت با بیشترین فراوانی دخیل هستند.
نیاز مالی و عادت مجرم بیشترین علت ارتکاب به این جرم در جامعه است با توجه به نرخ تورم، بیکاری و مشکلات اقتصادی مهمترین انگیزه در بحث تامین مالی بوده که فرد را وادار به انجام چنین جرمی می‌کند.
ضعف در پیشگیری، فقدان عوامل واقعی بازدارندگی، عدم روشنایی کافی معابر و خیابان‌ها، راحت تبدیل شدن اموال مسروقه به پول، فقدان نظارت بر اصناف و از همه مهم‌تر بی‌توجهی مالکان به ایجاد سیستم ایمنی، از عوامل مهمی است که موجب انگیزه سرقت می‌شود.
با تشکیل کمیته‌های کاربردی مبازه با سرقت و نسبت به شناسایی کانون‌های شکل‌گیری جرم، تمرکز کردن بر جهت‌های شکل‌گیری سرقت، تقویت دستگاه‌های متولی این حوزه، آگهی‌بخشی، گسترش مباحث دینی اقدام کرد، چرا که مهار سرقت به تنهایی و فقط با اقدامات انتظامی و قضایی قابل حل نیست و همه دستگاه‌ها در این زمینه پای کار بیایند.
پلیس می تواند با برنامه ریزی دقیق، تقویت نیروی انسانی، تامین تجهیزات و امکانات فنی، بهره گیری از جدیدترین شیوه های علمی و اتخاذ اقدامات اطلاعاتی و خدماتی و با اتکای بیشتر به اقدامات عملیاتی نسبت به کشف و دستگیری سارقان اقدام و اسباب کاهش وقوع آن را در جامعه فراهم کند.
