*فرناز جزءدائمی – تغذيه صحيح، نقش اساسی در پرورش انسان هايی سالم، پويا، خلاق و برخوردار از توانمندي های ذهنی و جسمی دارد.
دانش آموزی می تواند شاداب، سالم، پرتحرک و بااستعداد باشد که ضمن رعايت نکات بهداشتی از تغذيه متنوع و متعادلی هم برخوردار باشد. بسياری از دانش آموزانی که در مدرسه با آنها روبه رو می شويم و موفقيتی را در تحصيل کسب نمی کنند به دليل سوءتغذيه در دوران نوزادی و کودکی و کمبود دريافت بسياری از ويتامين ها و مواد معدنی و عدم رشد کافی کفايت لازم را برای يادگيری ندارند.
در خانواده هايی که از نظر اقتصادی و اجتماعی در سطح پائينی هستند کودکان معمولا به درجاتی از کم خونی فقر آهن مبتلا هستند. اين دانش آموزان عموماً بی تفاوت و خسته هستند و تمايل چندانی به انجام فعاليت های فيزيکی و ورزش ندارند. اين دانش آموزان زود به زود بيمار می شوند و تمرکز ذهنی کافی برای يادگيری دروس ندارند. برنامه غذايی دانش آموزان بايد حتماً شامل سه وعده غذای اصلی و دو ميان وعده باشد.
وعده صبحانه
نخوردن صبحانه و گرسنگی در ساعات کلاس موجب پائين آمدن قند خون و نرسيدن گلوکز به مغز می شود. همچنین نخوردن صبحانه اثرات منفی بريادگيری دانش آموزان دارد و قدرت خلاقيت و ابتکار را کاهش می دهد. وعده های غذایی زیر برای وعده صبحانه دانش آموزان توصیه می شود:
- نان، کره مربا ، عسل، خرما و گردو را برای تامين انرژی
- پنير يا تخم مرغ را به عنوان منبع پروتئين
- شير و پنير برای تامين کلسيم، اگر دانش آموز علاقه به خوردن شير ساده ندارد می توان شير طعم دار به او توصيه کرد ( مثلا ً افزودن عسل و يا موز به شير)
- انواع غذاها ی سنتی مثل عدسی با نان، خوراک لوبيا با نان و حليم
وعده ناهار و شام
مصرف روزانه ۶ تا ۱۱ واحد از گروه نان و غلات، ۲ تا ۳ واحد از گروه گوشت و حبوبات، ۳ تا ۵ واحد از گروه سبزی و ميوه و ۳ واحد از گروه شير و لبنيات ضروری است. همچنین مصرف روزانه منابع غذايي آهن دار مثل گوشت قرمز، مرغ يا ماهي، حبوبات مثل عدس و لوبيا، سبزي هاي سبز تيره مثل اسفناج و جعفري براي پيش گيري از كم خوني فقر آهن و مصرف ويتامينC (موجود در انواع سبزي هاي تازه و ميوه ها) جهت افزایش جذب آهن توصیه می شود. همچنین توصیه می شود از خوردن غذاهای غیرخانگی مانند انواع ساندويچ های سوسيس و کالباس و همبرگر و از مصرف تنقلات به خصوص قبل از وعده های اصلی غذايی که موجب سيری کاذب می شود و اشتهای کودکان را برای خوردن غذای اصلی از بين می برد، پرهیز شود.
از مصرف بی رويه نوشابه های گازدار توسط کودکان، پرهیز کنید، زیرا احتمال کمبود کلسيم را افزايش داده و موجب بروز پوکی استخوان در بزرگسالی می شود. همچنین توصیه می شود از مصرف بی رویه شکلات و شيرينی توسط کودکان پرهیز شود، زیرا موجب بی اشتهايی و سيری کاذب در کودکان شده و آنها را از مصرف وعده های اصلی غذايی باز می دارد؛ در نتيجه موجب اختلال رشد می شود. درضمن توصیه می شود از مصرف غذاهای سنگین و غذاهای چرب و سرخ کردنی در وعده شام پرهیز شود.
مصرف دو میان وعده
مصرف میان وعده هر ۴ تا ۶ ساعت برای باقی ماندن غلظت قند خون در حد طبيعی و باقی ماندن فعاليت سيستم عصبی و عملکرد مغز در حد مطلوب برای دانش آموزان توصیه می شود. میان وعده می تواند شامل موارد زیر باشد:
- ميوه های خشک شامل انجير خشک ، توت خشک
- انواع مغزها شامل بادام ، پسته، گردو، فندق و برگه زردآلو
- انواع ميوه ها مثل سيب، پرتقال، نارنگی و غيره
- سبزی ها و انواع ساندويچ های خانگی و شير و فرآورده های آن
- پرهیز از مصرف تنقلات کم ارزش مانند پفک، چيپس و شکلات
توصیه های بهداشتی برای دانش آموزان
- بعد از برگشت از مدرسه کیف خود را روی کف اتاق بگذارید و روی میز نهار خوری یا کابینت رها نکنید.
- بعد از برگشت از مدرسه، قبل از غذا خوردن، پس از توالت، پس از تماس با اشیاء کثیف، پس از تماس با پول و اسکناس و بعد از عطسه و سرفه حتماً دست های خود را با آب و صابون بشویید.
- از خرید خوراکی از دست فروش ها و مکان های نامعتبر پرهیز کنید.
- برای آب خوردن حتماً از لیوان شخصی خود استفاده کنید.
- درهنگام خرید خوراکی حتماً به شماره پروانه ساخت، تاریخ تولید و انقضا توجه کنید.
- در صورتی که تاریخ انقضاء ماده روی بسته ماده غذایی گذشته است از مصرف آن خودداری کنید.
*کارشناس مرکز اطلاع رسانی غذا، آرایشی و بهداشتی معاونت غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی
