*فرناز جزءدائمی – تغذیه صحیح، نقش اساسی در پرورش انسان هایی سالم، پویا، خلاق و برخوردار از توانمندی های ذهنی و جسمی دارد.
دانش آموزی می تواند شاداب، سالم، پرتحرک و بااستعداد باشد که ضمن رعایت نکات بهداشتی از تغذیه متنوع و متعادلی هم برخوردار باشد. بسیاری از دانش آموزانی که در مدرسه با آنها روبه رو می شویم و موفقیتی را در تحصیل کسب نمی کنند به دلیل سوءتغذیه در دوران نوزادی و کودکی و کمبود دریافت بسیاری از ویتامین ها و مواد معدنی و عدم رشد کافی کفایت لازم را برای یادگیری ندارند.
در خانواده هایی که از نظر اقتصادی و اجتماعی در سطح پائینی هستند کودکان معمولا به درجاتی از کم خونی فقر آهن مبتلا هستند. این دانش آموزان عموماً بی تفاوت و خسته هستند و تمایل چندانی به انجام فعالیت های فیزیکی و ورزش ندارند. این دانش آموزان زود به زود بیمار می شوند و تمرکز ذهنی کافی برای یادگیری دروس ندارند. برنامه غذایی دانش آموزان باید حتماً شامل سه وعده غذای اصلی و دو میان وعده باشد.
وعده صبحانه
نخوردن صبحانه و گرسنگی در ساعات کلاس موجب پائین آمدن قند خون و نرسیدن گلوکز به مغز می شود. همچنین نخوردن صبحانه اثرات منفی بریادگیری دانش آموزان دارد و قدرت خلاقیت و ابتکار را کاهش می دهد. وعده های غذایی زیر برای وعده صبحانه دانش آموزان توصیه می شود:
- نان، کره مربا ، عسل، خرما و گردو را برای تامین انرژی
- پنیر یا تخم مرغ را به عنوان منبع پروتئین
- شیر و پنیر برای تامین کلسیم، اگر دانش آموز علاقه به خوردن شیر ساده ندارد می توان شیر طعم دار به او توصیه کرد ( مثلا ً افزودن عسل و یا موز به شیر)
- انواع غذاها ی سنتی مثل عدسی با نان، خوراک لوبیا با نان و حلیم
وعده ناهار و شام
مصرف روزانه ۶ تا ۱۱ واحد از گروه نان و غلات، ۲ تا ۳ واحد از گروه گوشت و حبوبات، ۳ تا ۵ واحد از گروه سبزی و میوه و ۳ واحد از گروه شیر و لبنیات ضروری است. همچنین مصرف روزانه منابع غذایی آهن دار مثل گوشت قرمز، مرغ یا ماهی، حبوبات مثل عدس و لوبیا، سبزی های سبز تیره مثل اسفناج و جعفری برای پیش گیری از کم خونی فقر آهن و مصرف ویتامینC (موجود در انواع سبزی های تازه و میوه ها) جهت افزایش جذب آهن توصیه می شود. همچنین توصیه می شود از خوردن غذاهای غیرخانگی مانند انواع ساندویچ های سوسیس و کالباس و همبرگر و از مصرف تنقلات به خصوص قبل از وعده های اصلی غذایی که موجب سیری کاذب می شود و اشتهای کودکان را برای خوردن غذای اصلی از بین می برد، پرهیز شود.
از مصرف بی رویه نوشابه های گازدار توسط کودکان، پرهیز کنید، زیرا احتمال کمبود کلسیم را افزایش داده و موجب بروز پوکی استخوان در بزرگسالی می شود. همچنین توصیه می شود از مصرف بی رویه شکلات و شیرینی توسط کودکان پرهیز شود، زیرا موجب بی اشتهایی و سیری کاذب در کودکان شده و آنها را از مصرف وعده های اصلی غذایی باز می دارد؛ در نتیجه موجب اختلال رشد می شود. درضمن توصیه می شود از مصرف غذاهای سنگین و غذاهای چرب و سرخ کردنی در وعده شام پرهیز شود.
مصرف دو میان وعده
مصرف میان وعده هر ۴ تا ۶ ساعت برای باقی ماندن غلظت قند خون در حد طبیعی و باقی ماندن فعالیت سیستم عصبی و عملکرد مغز در حد مطلوب برای دانش آموزان توصیه می شود. میان وعده می تواند شامل موارد زیر باشد:
- میوه های خشک شامل انجیر خشک ، توت خشک
- انواع مغزها شامل بادام ، پسته، گردو، فندق و برگه زردآلو
- انواع میوه ها مثل سیب، پرتقال، نارنگی و غیره
- سبزی ها و انواع ساندویچ های خانگی و شیر و فرآورده های آن
- پرهیز از مصرف تنقلات کم ارزش مانند پفک، چیپس و شکلات
توصیه های بهداشتی برای دانش آموزان
- بعد از برگشت از مدرسه کیف خود را روی کف اتاق بگذارید و روی میز نهار خوری یا کابینت رها نکنید.
- بعد از برگشت از مدرسه، قبل از غذا خوردن، پس از توالت، پس از تماس با اشیاء کثیف، پس از تماس با پول و اسکناس و بعد از عطسه و سرفه حتماً دست های خود را با آب و صابون بشویید.
- از خرید خوراکی از دست فروش ها و مکان های نامعتبر پرهیز کنید.
- برای آب خوردن حتماً از لیوان شخصی خود استفاده کنید.
- درهنگام خرید خوراکی حتماً به شماره پروانه ساخت، تاریخ تولید و انقضا توجه کنید.
- در صورتی که تاریخ انقضاء ماده روی بسته ماده غذایی گذشته است از مصرف آن خودداری کنید.
*کارشناس مرکز اطلاع رسانی غذا، آرایشی و بهداشتی معاونت غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی
