*فرناز جزءدائمی – نمک خوراکی از سدیم و کلر ساخته شده است. در آب محلول است و از مهمترین املاحی است که در خوراک روزانه انسان ها به کار می رود. نمک خوراکی به شکل معدنی در ته نشین ها و رسوب ها همچین چین خوردگی ها وجود دارد که به شکل سنگ نمک استخراج می شود. همچنین در آب دریاها به مقدار فراوان موجود است که قابل برداشت نیز می باشد.
از آنجا که کمبود عنصر ید در رژیم غذایی انسان موجب بیماری های گوناگون مانند غمباد (گواتر) میشود، معمولا به نمک خوراکی تصفیه شده، یدات پتاسیم نیز اضافه میکنند تا مصرف کنندگان از آن بهره مند شوند و مقدار لازم روزانه را دریافت کنند. این محصول نمک یددار نامیده می شود. نمک های تصفیه شده یددار به دلیل خلوص بالا میزان ید را بهتر و به مدت بیشتر حفظ می کنند.
برای حفظ ید در نمک یددار، باید نمک را در مدت کمتر از یک سال مصرف کرد، آن را دور از نور و رطوبت، و در ظرف های در بسته پلاستیکی، چوبی، سفالی و یا شیشه ای تیره نگهداری کرد. همچنین هنگام پخت غذا، بهتر است نمک در انتهای پخت اضافه شود تا ید آن تا حد امکان حفظ شود
نمک دریا
نمک دریا از تبخیرآب دریا ته نشین میشود. نمک دریا، نمکی تصفیه نشده است و ناخالصی های گوناگون از جمله فلزات سنگین (سرب و آرسنیک)، گچ و آهک که سرطان زا هستند، دارد. همچنین در نمک دریا بر خلاف نمک یددار عنصر حیاتی ید اضافه نشده است.
مضرات مصرف زیاد نمک
افزایش فشار خون
در حال حاضر، ارتباط بین مصرف زیاد نمک و افزایش فشار خون، بطور قطعی ثابت شده است. افزایش فشار خون، خطر سکته (از کار افتادن قسمتی از بدن) یا حمله قلبی (مسدود شدن یکی از سرخرگ هایی که خون را به عضله قلبی می رسانند) را افزایش می دهد. به خصوص اینکه با افزایش سن، میزان ابتلا به فشار خون بالا، افزایش می یابد.کاهش مصرف نمک، فوراً باعث کاهش فشارخون بالا می شود و اگر همیشه به مقدار کم نمک مصرف کنید، با افزایش سن دچار فشار خون بالا نخواهید شد.
سکته قلبی
مقدار مصرف نمک با میزان شیوع سکته قلبی در جامعه مرتبط است. علاوه بر اینکه نمک باعث افزایش فشارخون می شود، به نظر می رسد به طور مستقیم و بدون اینکه اثری بر فشار خون داشته باشد، باعث سکته قلبی می شود.
پوکی استخوان
نمک زیاد، کلسیم را از استخوان ها می گیرد و باعث دفع آن از ادرار می شود. به همین دلیل باعث نازک شدن استخوان می شود. در نتیجه با
افزایش سن، استخوان ها به راحتی می شکنند. هم اکنون توصیه می شود. برای کاهش خطر پوکی استخوان، مصرف نمک بایستی کاهش یابد.
بیماری کلیوی
بررسی ها نشان داده، مصرف زیاد نمک در شرایط غیرطبیعی، اثرات مضری بر کلیه ها دارد.
آسم
مصرف نمک زیاد، شرایط آسم را تشدید می کند، یعنی اگر مستعد ابتلا به آسم هستید، بطور غیرمستقیم، بیماری شما را وخیم تر می کند. بعضی تحقیقات دقیق و کنترل شده، نشان داده که کاهش مصرف نمک، همراه با سایر عوامل درمانی آسم، در بهبود این بیماری مؤثر و مفید است.
سرطان معده
با مقایسه کشورهای مختلف در جهان، ارتباط نزدیکی بین مقدار مصرف نمک و تعداد افراد مبتلا به سرطان معده در هر کشوری، آشکار شده است. مرکز بررسی سرطان در جهان توصیه می کند، کاهش مصرف نمک، خطر شیوع سرطان معده را کاهش می دهد.
نگهداری مایعات بدن
مصرف نمک زیاد، باعث افزایش احتباس مایعات در بدن می شود. کاهش مصرف نمک دراین شرایط، حدود ۲ لیتر از مایعات بدن (یا ۲ کیلوگرم از وزن بدن) را کاهش می دهد. بسیاری از خانم هایی که دچار ورم قوزک پا، ادم و تنگ شدن انگشتر در دستشان هستند، با کاهش مصرف نمک در غذای خود، ورم و ادم آنها بسیار کاهش می یابد.
شما به راحتی می توانید مصرف نمک را کاهش دهید. به این صورت که:
- هرگز به غذای خود نمک اضافه نکنید، چه در هنگام پخت غذا و چه در سر سفره
- سایر اشکال نمک مثل سنگ نمک، نمک دریا و افزودنی های پرنمک مثل سس گوجه ، شور ، ترشی و … نباید مصرف شوند.
- سعی کنید بیشتر مواد غذایی تازه مصرف کنید مثل میوه، سبزی ، ماهی ، مرغ و گوشت قرمز کم چربی و خودتان در منزل غذا تهیه کنید.
- سعی کنید غذاهای آماده مثل انواع کنسرو و غذای بیرون از منزل را نخورید ، زیرا دارای نمک زیادی هستند.
- به منظور خوش طعم شدن غذا از سایر ادویه هاو طعم دهنده ها استفاده کنید نظیر فلفل، سیر، جعفری، کرفس، پیاز، آب
- لیمو ترش و پودر کاری
چه مقدار نمک برای بدن مضر نیست؟
متخصصان مصرف حداکثر۵ گرم نمک در روز را توصیه می کنند، ولی در کودکان این مقدار باید خیلی کم شود. تخمین زده شده که اگر ۱-۲ گرم نمک در روز مصرف شود، میزان بیماری های قلبی به صفر می رسد.
نمک طعام باید پروانه ساخت درج شده در زیر ارم سیب سلامت سازمان غذا و دارو و تاریخ تولید و انقضاء داشته باشد. این گونه نمک های تصفیه شده یددار فاقد فلزات سنگین و همچنین ناخالصی های محلول مانند گچ است که به دلیل سفید بودن غیر قابل جداسازی هستند. میزان محاسبه شده ید در نمک تصفیه شده باعث پیشگیری از بیماری گواتر و به دنبال آن باعث پیشگیری از عقب ماندگی جسمی و ذهنی وسقط جنین خواهد شد
* کارشناس مرکز اطلاع رسانی غذا، آرایشی و بهداشتی معاونت غذا و دارو
